Geef een diepere betekenis aan je leven

Prof. Dr. Dirk De Wachter is psychiater en psychotherapeut in het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. Hij is een graag geziene gast in tv-programma’s, geeft lezingen en schreef meerdere boeken, o.a. over de kunst van het ongelukkig zijn.

Wat is de essentie van zingeving?

De Wachter: “Volgens mij kan een mens de zin van het bestaan maar vinden in de zorg voor anderen. Dat is de essentie. We weten dat het leven maar tijdelijk is, dus hebben we nood aan betekenis. Er voor iemand zijn doorbreekt de eenzaamheid van het bestaan. Dat klinkt misschien wollig, maar ik wil geenszins klinken als een pastoor. Zelf word ik op dat vlak enorm geïnspireerd door de filosofie van Emmanuel Levinas.”

Hoe vul je dat in, zingeving?

De Wachter: “Zingeving is heel breed, dat is uiteraard voor iedereen anders. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je een jeugdvoetbalploeg gaat coachen en geniet van het ploeggevoel, het samenbrengen van mensen. Of dat je je engageert voor een koor, omdat je zo geniet van samen zingen.”

Hoe is het leven zonder zingeving?

De Wachter: “In onze maatschappij, die heel erg inzet op consumptie, wordt het soms vergeten om met zingeving bezig te zijn. Het zorgende geraakt ondergesneeuwd in onze dwingende maatschappij. Er is veel ‘ikkig-heid’. Dat leidt vaak tot ledigheid en nietsigheid. We doen maar iets, zonder dat het belang heeft. Het is mogelijk dat je een diploma hebt en succes, maar je toch nutteloos voelt. De kern van het bestaan zit dan ook in veel meer dan succes. Symptomen als een depressie en burn-out hangen ermee samen. Je ziet meer en meer mensen die echt op zoek zijn naar een meer betekenisvol leven.”

Hoe vind je zingeving?

De Wachter: “De zoektocht naar zingeving is een heel persoonlijk proces. Het leven moet geleefd worden en elke levensfase is anders op dat vlak. Het is niet makkelijk, maar eigenlijk is het een goede zaak dat je een beetje moet zoeken. Doe dat het liefst met anderen en probeer iets voor elkaar te betekenen. Als mijn computer vastloopt en iemand van IT komt het fiksen, ben ik bijzonder dankbaar. Men kan werkelijk in elke sector betekenisvol zijn. Sta er eens bij stil dat de vuilniszakken niet vanzelf worden opgehaald. Zeg merci. Je moet bewust zijn van alle functies in de maatschappij, elke radar is belangrijk.”

Heeft zingeving iets te maken met jezelf kunnen overstijgen?

De Wachter: “Voor iemand zorgen, is je eigen behoeften opzijzetten en luisteren naar een mens in nood. Dat is volgens mij de definitie van jezelf overstijgen. Durven luisteren naar iemand die je eigenlijk verstoort. Je zit in je tuin, iemand belt je op en heeft behoefte aan een gesprek. Terwijl je daar net zo lekker op je gemak zat. Maar achteraf ben je blij dat je hebt geluisterd. Je hebt iets voor iemand betekend en dat geeft een goed gevoel.”

Hebben de lockdowns een effect op ons verlangen naar zingeving?

De Wachter: “Tijdens de eerste lockdown was er plots enorm veel solidariteit en een geweldig samenhorigheidsgevoel. Er was een hernieuwd respect voor de zorgsector en het onderwijs. Het zou goed zijn als we dat gevoel, die waarden, veel langer zouden kunnen vasthouden. Dan zou er toch één goed gevolg zijn van de coronacrisis. Maar het geheugen van de mens is kort, hopelijk komen we niet snel terug in een drammende toestand. ”