Op zoek naar positiviteit

Volgens de wetenschappers Caprara en Alessandri gaat positiviteit over een positieve houding ten opzichte van jezelf, je leven en je toekomst. Je focus ligt voornamelijk op het positieve. Anders gezegd is positiviteit de vaardigheid om niet negatiever te denken dan strikt noodzakelijk is én in/ondanks minder leuke dingen ook het positieve te zien. Positief blijven ondanks moeilijkheden maakt het leven de moeite waard en zorgt ervoor dat je blijft groeien.

Positiviteit gaat doorgaans ook samen met (het ervaren van) positieve emoties, zoals vreugde of blijdschap, dankbaarheid, interesse, trots of liefde. Daarnaast heeft positiviteit een heleboel voordelen voor zowel je lichamelijke als geestelijke gezondheid en de kwaliteit van je leven.

Er wordt soms gezegd dat positiviteit aantrekkelijk én aanstekelijk is voor mensen: je zult sneller een babbeltje slaan met iemand die vrolijk en optimistisch is dan met iemand die somber is en klaagt. En er is meer goed nieuws: hoewel positiviteit voor een gedeelte erfelijk is, kan je ook leren om positiever te denken of op een meer positieve manier in het leven te staan! De tools op deze website zetten je op weg.

Is jouw glas halfvol of eerder halfleeg? Denk jij dat de toekomst voor jou goed gaat uitpakken? En denk je dat vervelende gebeurtenissen slechts tijdelijk zijn? Als je volmondig ‘ja’ kunt antwoorden op deze vragen is de kans groot dat je een erg optimistisch persoon bent.

Wanneer je een meer positieve levenshouding hebt, kijk je anders aan tegen negatieve gebeurtenissen en geloof je dat het wel goed komt (ook als het even minder gaat). Je hebt meer vertrouwen dat je lastige dingen wel aankunt.

Wanneer je positief denkt, geloof je volgens de psycholoog Martin Seligman dat:

• je zelf verantwoordelijk bent voor positieve gebeurtenissen (“Ik heb dat creatief aangepakt”), maar niet voor negatieve gebeurtenissen;
• vervelende gebeurtenissen slechts tijdelijk zijn (“Ik maakte nu een fout, maar morgen gaat het vast beter”), maar positieve dingen langer duren;
• vervelende gebeurtenissen betrekking hebben op iets specifieks (“Het theorie-examen ging niet goed, maar ik heb een goede uitslag op het praktijkexamen”), maar positieve gebeurtenissen meer algemeen zijn.

Wanneer je een meer negatieve levenshouding hebt (bijvoorbeeld wanneer je veel negatieve dingen hebt meegemaakt in je leven), geloof je eerder het omgekeerde. Ook denk je dat de toekomst niet zo positief is en beschouw je positieve denkers vaak als naïef. Optimisten zien een halfvol glas, terwijl je het glas als halfleeg ziet wanneer je meer pessimistisch denkt. Voor beiden is het glas tot de helft gevuld, maar hun kijk erop (en dus op het leven) is anders.

Het gevolg van deze andere manier van denken is dat je met een positievere levenshouding probeert om problemen actief op te lossen (terwijl je met een negatievere levenshouding eerder passief bent). Je zet door bij moeilijkheden en ontwikkelt veerkracht. Situaties die niet makkelijk te veranderen zijn, probeer je te accepteren en zo positief mogelijk te bekijken.

Positief denken gaat verder samen met veel positieve uitkomsten voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid:

• Je voelt je positiever, zelfs wanneer het niet zo goed gaat.
• Mensen vinden je aardiger en je hebt een beter sociaal netwerk.
• Je ervaart meer jobtevredenheid.
• Je hebt minder last van stress (je kan er beter mee omgaan) en bepaalde psychische aandoeningen.
• Je hebt minder last van aandoeningen aan het hart en de bloedvaten.
• Je leeft waarschijnlijk langer.
• ...

Wanneer je veel van deze positieve effecten ervaart, zal het makkelijker zijn om positief te blijven. Wie negatiever denkt, zal minder voordelen ervaren, waardoor het moeilijker is om een positieve houding aan te nemen.

Toch is een gezonde dosis pessimisme op zijn tijd (en het erkennen van negatieve emoties) ook niet verkeerd. Onder ´Wat met negatieve emoties en pessimisme?´ leggen we uit waarom.

Zoals we eerder al aangaven spelen ook positieve emoties een belangrijke rol in positiviteit. Om de waarde en het belang van positieve gevoelens te begrijpen, is het handig om eerst even stil te staan bij negatieve emoties. Biologisch gezien lijken negatieve emoties (zoals angst, woede …) nuttiger dan positieve: ze zorgen ervoor dat we gevaren kunnen overleven. Neem het voorbeeld van angst: wanneer er een leeuw voor onze neus staat, is het handig dat we ons enkel richten op het wegrennen, dat er meer bloed naar onze spieren stroomt zodat we kunnen vluchten, dat je longen meer lucht krijgen … Negatieve emoties dwingen ons vaak om direct actie te ondernemen.

Positieve emoties spelen in deze overlevingssituaties geen rol. Maar wat is hun waarde dan wel? Uiteraard ervaren we positieve emoties als leuk of aangenaam, maar zijn ze ook nuttig?

Barbara Fredrickson heeft hier heel wat onderzoek naar verricht. Volgens haar zorgen positieve emoties ervoor dat je je niet op specifieke situaties richt (zoals het wegrennen van een leeuw), maar dat er juist ruimte wordt gemaakt voor veel verschillende gedachten en gedragingen. Door positieve gevoelens te ervaren word je creatiever, je gaat je omgeving verkennen en je gaat naar nieuwe mensen en/of informatie op zoek. Positieve emoties zorgen ervoor dat je flexibeler kunt reageren en handelen. Je bouwt er dus ook je veerkracht mee op, voor wanneer het (even) wat moeilijker is.

Positieve emoties hebben nog meer ´verborgen krachten´: het positieve blijven zien in/tijdens moeilijke tijden (en positieve situaties opzoeken) zorgt voor meer positieve emoties. Positiviteit voedt dus positiviteit! Je wordt optimistischer en je relaties worden versterkt. Ook hebben positieve gevoelens een positieve invloed op je lichamelijke gezondheid: ze herstellen de negatieve effecten van negatieve emoties op hart en bloedvaten. Positieve emoties zorgen dus niet alleen voor een goed gevoel nu, maar hebben ook veel waarde voor de lange termijn.

Hoewel positieve emoties veel positieve effecten hebben op je geestelijke (en lichamelijke) gezondheid, moeten we beseffen dat we vrij weinig `grip´ hebben op onze emoties. We voelen nu eenmaal wat we voelen. Heel hard proberen om je goed te voelen heeft vaak eerder een averechts effect. Bewust positief proberen te denken (zoals we in het vorige deel beschreven) heb je zelf wel in de hand. Hiermee kan je aan de slag. Onze tools en oefeningen zetten je op weg.

Positiviteit of positief denken is niet gemakkelijk.

De meeste mensen hebben van nature de neiging om meer aandacht te besteden aan negatieve gebeurtenissen dan aan positieve, om meer te leren uit negatieve ervaringen dan uit positieve en om vaker beslissingen te nemen die gebaseerd zijn op negatieve informatie dan op positieve informatie. Deze focus op het negatieve komt voort uit onze drang om te overleven. Een positieve levenshouding aannemen is dus niet zo makkelijk.

Dit is zeker het geval wanneer je levensomstandigheden niet optimaal zijn en je hierdoor veel stress ervaart. Als je financiële situatie en/of je gezondheid bijvoorbeeld niet zo goed is en je verliest ook nog je job, is het moeilijk om positief te blijven. Dat is niet meer dan normaal.

De bedoeling van positief denken is niet om positieve emoties te forceren of te doen alsof negatieve gebeurtenissen niet plaatsvinden. We maken allemaal vervelende dingen mee in ons leven. De kunst is om anders tegen negatieve zaken aan te kijken.

Maar hoe kun je nu leren om positiever te denken en positiever in het leven te staan? Er zijn daarvoor veel dingen die je kan doen en oefeningen die je kan maken. Enerzijds kun je inzetten op het verlengen of versterken van positieve emoties, anderzijds kun je je manier van denken veranderen:

• ´Savouring´ of je aandacht specifiek richten op positieve gebeurtenissen of emoties (en deze koesteren, zelfs in moeilijke tijden) kan helpen om positieve emoties te verlengen en te versterken. Het helpt je ook inzien wat belangrijk is in het leven.
• Door een verhaal over een positieve gebeurtenis met iemand te delen en in gedachten terug te gaan naar dat moment en het positieve gevoel, kunnen je positieve emoties extra versterkt worden.
• Doe aan mindfulness/meditatie. Bij mindfulness richt je je aandacht op het hier en nu, en oordeel je niet over gedachten en gevoelens die opkomen in je hoofd. Door extra stil te staan bij positieve gebeurtenissen en emoties kunnen ze worden versterkt. Een speciale soort meditatie (´loving-kindness-meditatie´) helpt je om na te denken over je warme gevoelens voor andere mensen en voor jezelf.
• Door aandachtig/mindful foto´s te maken van dingen in je omgeving en dit zo mooi of creatief mogelijk te doen, kun je een positiever humeur krijgen.

• Stel je ´best mogelijke zelf´ voor: stel je voor dat je hard hebt gewerkt en belangrijke dingen in je leven hebt bereikt. Probeer hiervan te genieten en bedenk wat je nog wil bereiken. Dit helpt je om positiever te denken. Rustig aan: elk stapje dat je zet is er één. Het is niet de bedoeling dat je probeert perfect te zijn. Dat is niemand en dat is ook zeker niet nodig.
• Schrijven over jouw eigen rol in een succes of prestatie helpt niet alleen om positiever te denken, maar brengt ook meer positieve emoties teweeg.
• Meer humor in je leven zorgt voor meer luchtigheid, waardoor je positiever tegen dingen kan aankijken en positieve emoties meer ruimte krijgen.

• Ten slotte helpt het om jezelf liefdevol te behandelen en niet te kritisch te zijn voor jezelf. (Meer weten? Kijk naar het thema zelfvertrouwen).

Met deze oefeningen is het zoals met veel in het leven: veel herhaling is nodig om positiever te denken. Oefening baart kunst! Geef niet te snel op: hoe vaker je deze oefeningen zal doen, hoe beter het zal gaan. Veel positiviteit gewenst!

Positiviteit is natuurlijk niet hét middel voor een goede gezondheid en geluk. Daar komen ook andere dingen bij kijken.

Het aannemen van een positieve levenshouding betekent niet dat je niet realistisch moet blijven. Je kunt wel denken dat je nooit een auto-ongeluk zal hebben, maar wanneer je vaak in de auto zit, te snel rijdt, afgeleid bent ..., dan is er wel een kans dat dit gebeurt. Je maakt minder verstandige en gezonde keuzes wanneer je denkt dat zoiets jou toch nooit zal overkomen.

Verder zijn negatieve gevoelens (zoals angst) en een gezonde dosis pessimisme van belang wanneer er een plotse bedreiging opduikt. Al je aandacht verplaatst zich dan daarheen, en dat is maar goed ook. Je wilt liever niet te lang wachten om actie te ondernemen als er een leeuw op je af komt rennen …

Negatieve emoties zetten dus aan tot actie, wat ook goed is voor het onderhouden of verbeteren van relaties, om iets nieuws te leren … Bovendien is het blijven onderdrukken van deze gevoelens niet goed voor je gezondheid: je krijgt er enkel meer problemen door.

Ten slotte kan het verlagen van verwachtingen soms goed uitpakken: wanneer je er niet van uitgaat dat je een bepaalde job hebt en je hoort opeens dat je hem toch hebt gekregen, is dit een extra grote verrassing.