Ik voel me eenzaam

De wetenschap spreekt van eenzaamheid wanneer je een sterk gemis voelt op het vlak van relaties met anderen. Je hebt het gevoel dat niemand om je geeft. Een mogelijke reden daarvoor is dat je te weinig contacten hebt (weinig vrienden, familie …) of dat je jouw contacten niet als voldoende waardevol ervaart (oppervlakkig, geen emotionele band …). Je kan eenzaamheid daarom zien als het tegenovergestelde van verbondenheid.

Deze uitleg van onderzoekers is één ding. Wat écht telt zijn natuurlijk je eigen ervaringen en gevoelens.

Heel wat mensen voelen zich wel eens alleen of zelfs eenzaam. Vaak is dat niet zo heel erg. Maar wanneer dat gevoel erg lang blijft duren, je geen vooruitzichten hebt op sociaal vlak en je dat zelf als een probleem ervaart, kan eenzaamheid een sterke impact hebben op je geluk.

Dan is het misschien een goed idee om ermee aan de slag te gaan. En wij helpen graag. We kunnen je geen nieuwe vrienden geven, maar wel op weg zetten om zelf nieuwe contacten te leggen. De eerste stap zetten is niet makkelijk. En de kans is groot dat het je onzeker maakt. Maar weet: dat is menselijk en je bent zeker niet de enige die dat zo aanvoelt.

Jazeker: eenzaamheid bestaat in vele vormen en zal voor iedereen anders zijn.
Toch kunnen we alle bestaande vormen in 2 grote groepen verdelen: emotionele en sociale eenzaamheid.

Emotionele eenzaamheid

We spreken over emotionele eenzaamheid wanneer je een diepe, hechte en intieme band mist met anderen. Meestal hebben we zo’n band met onze partner, familie en/of hele goede vrienden.
Je hebt dus wel (voldoende) contacten met anderen, maar er ontbreekt toch precies iets.

Sociale eenzaamheid

Sociale eenzaamheid gaat over het hebben van te weinig sociale contacten. Je kent, ziet, ontmoet, spreekt … naar jouw gevoel met te weinig mensen. Meestal gaat het over vrienden, kennissen, collega’s …

Wanneer je jouw gevoel van eenzaamheid wil aanpakken, kan je dus kijken naar wat jij precies mist. Vind je dat je te weinig contacten hebt? Of zijn de contacten die je hebt niet hecht genoeg?

Eenzaamheid is voor iedereen anders en zal dus ook voor iedereen een andere oorzaak hebben. We sommen hieronder enkele mogelijk oorzaken op. Weet: de lijst is niet compleet en vaak gaan een aantal oorzaken samen. Daarnaast zijn dit factoren die de kans op eenzaamheid bij een grote groep mensen vergroten, maar dus zeker niet bij iedereen.

• Je vindt het moeilijk om sociale contacten te leggen.

Dat is ook niet makkelijk. Het vraagt vaak heel wat moed om de stap naar een ander te zetten. Jij bent zeker niet de enige die dat zo ervaart. Als je het moeilijk vindt om contacten te leggen met anderen is het moeilijk (of kan het langer duren) om betekenisvolle relaties aan te gaan.

• Bepaalde levenssituaties leiden sneller tot eenzaamheid.

Hoe jammer het ook is: alleenstaanden, weduwen, gescheiden mensen … hebben een grotere kans om eenzaam te zijn. Net zoals mensen die verhuizen naar een nieuwe stad, die van werk veranderen, hun ontslag kregen of op pensioen gaan. In al deze situaties is contacten leggen nog een grotere uitdaging.

• Je bent (langdurig) ziek.

(Chronisch) zieken en hun mantelzorgers lopen ook een hoger risico op eenzaamheid. Hun leven ziet er vaak anders uit dan dat van de mensen rondom hen. Daardoor kunnen ze wat afgesloten geraken of minder aansluiting vinden bij anderen.

• Je voelt je soms onzeker of minderwaardig.

Mensen met een negatief zelfbeeld zien zichzelf als minderwaardig en kijken met die bril naar de wereld en naar anderen. Ze zullen de blikken, woorden en gedragingen van anderen ook altijd zo (negatief) interpreteren. Waardevolle contacten leggen is dan niet eenvoudig.

• Misschien verwacht je heel veel van anderen.

Sommige mensen verwachten erg veel van anderen en van de relaties die ze met hen hebben. Hun verwachtingen zijn zo hoog dat anderen er nooit aan kunnen voldoen. Het gevolg is dat ze niet tevreden zijn, en daardoor kunnen ze zich eenzaam voelen.

• Onze samenleving maakt het ons niet altijd gemakkelijk.

Een oorzaak die we zelf niet in de hand hebben, is de competitieve en individualistische samenleving waarin we leven. Doorheen de menselijke maatschappelijke evolutie zijn we zo met anderen in competitie gekomen dat we de ander zien als iemand die we nooit helemaal kunnen vertrouwen. We hebben het idee dat we altijd moeten opletten dat anderen niet van ons zullen profiteren. In zo’n samenleving is het ‘ieder voor zich’ en is het vertrouwen in anderen heel klein geworden. Met eenzaamheid als gevolg.

Ook hier geldt: niet iedere optie zal voor iedereen van toepassing zijn. Alles hangt af van je persoonlijke verhaal, van de soort eenzaamheid, van je eigen situatie … Daarom: doe wat voor jou het beste lijkt en wat er mogelijk is.

• Doe dingen waar je plezier uit haalt.

Wanneer je voldoening en plezier haalt uit bepaalde activiteiten weegt de eenzaamheid minder zwaar door of ben je er minder mee bezig.

• Zoek manieren om anderen te ontmoeten.

Om waardevolle contacten te hebben moeten er natuurlijk eerst contacten zijn. Ontmoetingen kunnen leiden tot mooie dingen. Dus: waar kan je mensen ontmoeten? Kan dat op een veilige manier (met voldoende afstand en een mondmasker)?

• Oefen je sociale vaardigheden.

Mensen aanspreken, vragen (durven) stellen, luisteren, over jezelf vertellen … Het zijn belangrijke vaardigheden om contacten te leggen en te onderhouden. Daarmee aan de slag gaan kan spannend zijn. Dat is oké: je bent niet de enige die dat spannend zal vinden.

• Stel je verwachtingen wat bij.

Het is belangrijk dat je een realistisch beeld hebt van hoe sociale contacten eruitzien en van hoe lang het duurt voordat die betekenis krijgen. Zo zal je minder snel teleurgesteld raken en minder snel negatieve interpretaties maken.

• Doe iets voor anderen.

Als je je inzet voor anderen krijg je het gevoel dat je iets betekent, dat je deel uitmaakt van de samenleving, dat je ertoe doet. Dat vergroot je zelfvertrouwen. Zo kan je boodschappen gaan doen voor mensen die drukke supermarkten liever even vermijden.