Last van stress

Stress is als een weegschaal. Aan de ene kant vind je zaken die je leven moeilijk kunnen maken, zoals ziekte, financiële onzekerheid, conflicten op het werk … Aan de andere kant heb je de zaken die ons energie en kracht geven: een goede relatie, fijne vrienden, gevoel voor humor …

De weegschaal zal wat op en neer schommelen, maar liefst is ze ongeveer in balans. Wanneer de balans verstoord wordt, ervaar je stress.

Wat stress exact met je doet, hangt af van persoon tot persoon. We hebben allemaal ons eigen leven, waardoor het effect van stress ook voor iedereen anders zal zijn.

Wat wel voor iedereen geldt, is dat we op zoek gaan naar manieren om de balans te bewaren.
Ook nu.

1. De last wordt te groot en/of je kracht is te klein

Véél mensen staan onder zware druk. Ze proberen te voldoen aan heel wat eisen: zowel privé, maatschappelijk (druk druk druk, meer meer meer) als op hun werk. Doordat ze zo hard aan die eisen proberen te voldoen, hebben ze weinig of geen controle meer over hun leven en over wat ze eigenlijk zelf graag willen. Tijd om te ontspannen of te genieten is er niet meer. Vaak leidt die constante druk tot een ongezonde leefstijl met weinig slaap, weinig beweging, weinig gezonde voeding, weinig sociaal contact … Die ongezonde leefstijl zorgt voor bijkomende klachten.

Ook wanneer een emotionele gebeurtenis je uit je lood slaat, kan je stress ervaren. Denk aan ontslag, financiële problemen, afwijzing, een langdurig zieke partner, zelf ziek zijn… Ook dat maakt de dingen die je moet dragen - werk, kinderen, huishouden, studies ... - zwaarder. En je hebt niet genoeg kracht meer om alles te dragen.

Soms kan je geen rustmomenten meer inbouwen, ken of vind je geen manieren om met de moeilijkheden om te gaan of heb je weinig mensen in je buurt die je kunnen helpen. In dat geval ervaar je stress door een gebrek aan draagkracht.

2. Te weinig last voor de kracht die je hebt

Het omgekeerde kan ook: je kan veel kracht hebben, maar er niets mee (kunnen) doen. Bijvoorbeeld: je hebt een weinig uitdagende job en vindt je leven daardoor maar eentonig. Ook zo’n situatie kan leiden tot stress. Misschien klinkt dat vreemd en het is ook niet dezelfde stress die je ervaart als wanneer er plots een beer voor je staat ... Maar ook in dit geval is je weegschaal uit balans. En dat voelt niet oké.

De balans is natuurlijk bij iedereen wel eens uit evenwicht. We hebben het allemaal soms moeilijk of druk. Maar wanneer er te lang te weinig evenwicht is en wanneer je voelt dat je alsmaar dieper in de put zakt, dan kan stress echt een probleem worden. Dan ga je best op zoek naar manieren om ermee om te gaan.

Als je aan biologen vraagt wat stress is, zeggen zij dat het een lichamelijke reactie op een bepaalde prikkel is. Ons lichaam vertelt ons dat er iets aan de hand is, waardoor we op die prikkel kunnen reageren. Stress is een verklikker: er is iets, doe er iets aan! Stress beschermt ons dus tegen gevaar van buitenaf. Een voorbeeld maakt dit duidelijk.

Stel: je bent aan het wandelen in het bos en plots staat er een supergevaarlijke beer voor je neus. Stress zorgt ervoor dat je vliegensvlug overgaat tot actie. En dat kan in deze beer-situatie je leven redden. Je spieren spannen zich op (zodat je sneller kan lopen of harder kan vechten), je ogen werken beter, je hart klopt sneller (zodat er meer zuurstof in je ledematen komt), je longen vullen zich met lucht en je vergeet even dat je eigenlijk honger had. Je handelt in een reflex. Stel je voor dat stress je die reflexen niet had gegeven? Dan zou je eerst de afstand tussen jezelf en de beer berekenen, nagaan of je veters wel dubbel gestrikt zijn en je afvragen of het een bruine of een zwarte beer is. Je merkt het: dat zou allemaal véél te lang duren.

Klopt. En toch hebben we een afkeer van stress. Omdat we er té vaak mee te maken krijgen en er meer nadelen dan voordelen van ervaren. Want we komen vandaag geen gevaarlijke beren tegen tijdens onze boswandelingen. Wel kunnen we ziek worden, hebben we financiële problemen, maken we ons zorgen over onze kinderen of (groot)ouders, zijn we onzeker over onze job, hebben we deadlines, was de bus te laat ... In al die gevallen heeft het geen zin dat onze spieren zich opspannen en dat we ons hart in onze keel voelen bonzen. Stress wil ons dan wel helpen, maar doet het niet op de juiste manier. Met als gevolg: de balans raakt zoek.

Te veel stress en te weinig rustmomenten zijn zelfs ronduit ongezond. Het is slecht voor ons lichaam én onze geest. We zijn minder creatief, minder tolerant en piekeren erop los.

Samengevat: je moet stress leren gebruiken wanneer het nodig is. Dus hier in het geval van die angstwekkende beer. En je moet rust inbouwen wanneer stress je niet kan helpen (en je zelfs meer last geeft) en manieren zoeken om met die momenten om te gaan.

Je kan stress op 3 manieren voelen, ervaren en opmerken:

Emotioneel en cognitief (hart en hoofd)
Angst, frustratie/irritatie, concentratieproblemen, piekeren, opgejaagd gevoel, depressieve klachten, geen beslissingen kunnen nemen, onzekerheid, onmacht, vergeetachtigheid, vijandigheid enz.

Lichamelijk (lijf)
Hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid, pijn in de borstkas, ademhalingsproblemen, minder eetlust, trillen, duizeligheid, versnelde hartslag, constipatie/buikpijn, hoge bloeddruk enz.

Gedrag (doen)
Uitvliegen, jezelf afzonderen, alcohol/roken/medicatie, fouten maken, klagen, zuchten, huilbuien, impulsief gedrag, zichzelf verwaarlozen, meer of minder eten enz.

Stress is dus niet noodzakelijk je vijand. Maar wanneer stress te vaak en op ongepaste momenten optreedt, zal die je balans verstoren.
Wanneer je leert om je eigen stresssignalen op te merken ben je al goed op weg om je balans te herstellen!