Last van angst

Angst is een emotie die je waarschuwt voor gevaar. Het is in vele gevallen een normale reactie op een situatie die jij als bedreigend aanvoelt. Dat maakt angst bijzonder nuttig: angst zorgt ervoor dat je anders reageert in bepaalde situaties. Angst beschermt je zelfs tegen gevaar. Stel: je hebt schrik voor een examen. Dat zorgt er misschien voor dat je extra hard gaat studeren. Angst om een druk verkeerspunt over te steken zal je het zebrapad doen gebruiken. Angst om ziek te worden zorgt ervoor dat je een gezonde levensstijl aanmeet.

Met andere woorden: angst helpt je om bedreigingen en negativiteit te vermijden. Dat vermijden van dagelijkse ‘gevaren’ zoals schrik om te falen, een druk verkeerspunt of ziekte helpt je overleven.

Hier gaat het om een gezonde angst. Wanneer je angst voelt voor iets dat eigenlijk geen echt gevaar vormt, of in omstandigheden waar totaal geen gevaar dreigt, kan dat je gewone leven moeilijker maken. Als je situaties vermijdt of dingen schrapt door angst die eigenlijk niet nodig is, dan heeft dat gevolgen voor je welzijn, je vrienden en familie, je job ...

Wat als je vaak angstig bent en dat je dagelijks functioneren beheerst en/of belemmert? Wil je hier iets aan veranderen? We zetten je op weg!

Angst is een reactie van je lichaam op een gevaar. Zoals stress dat ook is. Het geeft je een waarschuwing: ‘Er is hier iets gevaarlijks!’. Angst probeert je te beschermen door je aan te zetten tot vechten, vluchten of bevriezen.

Neem nu een gevaarlijke, giftige spin. Als zo’n exemplaar je pad kruist, is het belangrijk dat je snel reageert. Je merkt de spin op en schiet meteen in actie: je vlucht weg. Of je probeert de spin te doden (vechten) of blijft bevroren staan tot de spin uit het zicht is.

Angst is dus een belangrijke emotie die je helpt te overleven.

Jouw angst is dus echt wel nuttig!

Stel dat je ergens bang voor bent terwijl het niet echt gevaarlijk is. Als er bijvoorbeeld een piepklein, ongevaarlijk - bijna schattig - spinnetje opduikt, hoef je niet meteen weg te lopen of moet je lichaam er niet zo heftig op reageren. Als je ook nog eens de hele dag op je hoede bent voor spinnen, er non-stop aan denkt en er hartkloppingen van krijgt, spreken we over een angststoornis. Volgens de KU Leuven krijgt bijna een op de vier mensen in zijn of haar leven te maken met een angststoornis. Dan weet je niet meer hoe je je angstgevoelens onder controle kan houden. Je gaat anders denken, gaat dingen anders doen of je kan misschien zelfs je dagelijkse activiteiten niet meer uitvoeren.

Op dat moment neemt angst jouw leven over. De dingen die je graag wilt doen en die je belangrijk vindt, kan je plots niet meer doen. Want wie weet kom je onderweg een spin tegen. We spreken hier de hele tijd over 8-potige beestjes, maar het idee is voor vele angsten hetzelfde:

Ons lijf reageert erg heftig, ons hoofd slaat op hol en we kunnen nergens anders meer aan denken. Op een bepaald moment is je angstreactie (niet op de autosnelweg durven) te groot in vergelijking met de kans dat er effectief iets ernstigs (een ongeluk) zal gebeuren. Vaak krijgen mensen zelfs angst voor angst: "wat als ik tijdens de autorit een angstaanval krijg?"

Een angststoornis kan in verschillende vormen voorkomen:

• Als je regelmatig paniekaanvallen krijgt zonder duidelijke reden, spreken we van een paniekstoornis. Je wordt onverwacht overvallen door een golf van intense angst, waarbij je het gevoel kan krijgen dat je gek wordt of doodgaat.
• Het ontwikkelen van angst voor iets heel specifieks, bijvoorbeeld voor spinnen, is een fobie. De meest bekende fobieën zijn vliegangst, hoogtevrees, claustrofobie (bang zijn in kleine ruimtes) en agorafobie (angst hebben voor drukke plaatsen met veel mensen). Daarnaast bestaan er nog oneindig veel andere soorten fobieën. Meestal besef je dat de angst die je voor iets hebt overdreven is, maar toch doe je je best om dat ‘iets’ te vermijden.
• Wanneer iemand steeds blijft piekeren, te bezorgd is over dagelijkse dingen en schrik heeft dat ze verkeerd zullen aflopen, kan hij/zij last hebben van een piekerstoornis of een gegeneraliseerde angststoornis. Mensen met zo’n stoornis zijn gespannen, prikkelbaar en voelen al stress en angst om de kleinste reden.
• ...

• Wees bewust van je angst en de dingen die je voelt en denkt. En benoem het ook: "Dit is mijn angst die ik nu voel en hoor."
• Laat jezelf toe om angstig te zijn en besef dat het weer voorbij gaat: "'t is oké om dit te voelen, straks is het weer over."
• Breng je lichaam weer tot rust. Probeer helder na te denken: "Moet ik deze angstgedachten wel geloven en volgen?"
• Betrap jezelf wanneer je bepaalde activiteiten begint te vermijden omwille van je angst: dat is zonde en zal je angst groter maken.

Je ziet het: er valt veel te vertellen over angst. Maar het belangrijkste dat je erover moet onthouden is dat angst een heel normale en menselijke reactie is.

Sta jezelf toe angstig te zijn, maar laat je er niet door meevoeren. Hierbij kunnen de oefeningen en tools je helpen om zelf aan de slag te gaan.

Angst overvalt ons. In situaties waar we geen controle over hebben, zullen we sneller angst ervaren dan in situaties die we wel kunnen controleren. Mensen gaan bijgevolg op zoek naar manieren om toch controle te behouden, zodat er geen angst zal optreden. Want vaak worden we al bang van het idee van angst. Mensen ontwikkelen een zekere angst voor de angst. Een veel voorkomende reactie is daarom het vermijden van die situaties waar de angst zou kunnen optreden. Dat lijkt een goed plan, want daardoor ervaar je op dat moment minder angst. Je wordt als het ware ‘beloond’ voor je verstandige gedrag. Maar meestal lukt het je niet om die angsten je hele leven lang uit de weg te gaan. Op een bepaald moment word je er toch mee geconfronteerd.

Uit onderzoek weten we dat de angst daardoor net zal toenemen (bijvoorbeeld van grote naar ook kleine spinnen) en zal uitbreiden naar andere zaken (van spinnen naar alle insecten). Als je bepaalde situaties vermijdt, ga je minder leren dat het wel meevalt waardoor je angst niet kan uitdoven.

Enkele voorbeelden van vermijdingsgedrag zijn:

• Omdat iemand angst heeft om te falen, stelt hij het studeren uit.
• Omdat iemand snel bloost als hij nerveus is, spreekt hij niet in een groep.
• Omdat iemand zich erg onwennig voelt bij vreemde mensen, zoekt hij een uitvlucht om niet naar feestjes te moeten gaan.
• Omdat iemand bang is van honden, gaat hij nooit wandelen in het park.

Heel wat angsten zijn niet logisch. Daarom is het net goed om jezelf eraan bloot te stellen. Vaak zal je merken dat het niet zo erg is als je eerst dacht ... Vroeg of laat vermindert je angst. Als je ergens bang voor bent en je niet ‘vlucht’, dan bereikt de angst meestal zijn hoogste punt en zakt hij daarna weer. Dat komt omdat je lichaam na lange tijd van angst uitgeput raakt en je uiteindelijk went aan de situatie. Je merkt dat er niets gebeurt. Maar als je je angst blijft vermijden, zal je nooit ontdekken dat dat waar je bang voor bent, niet gebeurt.

Het enige wat je eigenlijk best vermijdt, is het vermijden zelf!