Wat is angst?
“Het is een basisemotie, een verdedigingsreactie om te overleven. Zowel mensen als dieren ervaren angst. Maar angst is voor een groot stuk ook aangeleerd. Had je bange ouders? Werd je gepest op school? Allerlei ervaringen uit je leven kunnen een invloed hebben op hoe angstig je bent.”
Wat gebeurt er als je angstig bent?
"Ten eerste voel je spanning in je lichaam, zoals een verhoogde hartslag en klamme handen. Het wordt veroorzaakt door adrenaline of cortisol, twee hormonen die een belangrijke rol spelen bij stressreacties. Daarna ga je die signalen interpreteren. Als er bijvoorbeeld brand uitbreekt of als er een gevaarlijke hond begint te blaffen, neem je dreiging waar en besef je dat je in gevaar bent. Daarna ga je reageren. Veiligheid is het belangrijkste, niet doodgaan. Ofwel vlucht je weg, ofwel val je aan.”
Is angst altijd een terechte emotie?
“Soms is angst in proportie met het eigenlijke niveau van het gevaar. Dat is goede angst. Bijvoorbeeld als iemand voor jou over de weg begint te slingeren met zijn auto, ben je meteen hyperalert. Maar angst kan ook buitenproportioneel zijn. Dan ben je angstig op momenten dat je eigenlijk veilig bent. Dat is behoorlijk uitputtend.”
Hoe kan angst je leven vergallen?
“Als je bang in het leven staat, ga je jezelf meer en meer afsluiten. Niet meer met de auto rijden, niet meer in een vliegtuig stappen. Het is belangrijk om af en toe stil te staan bij wat de moeite waard is in je leven. Je moet inzien hoe angst je belemmert in je dromen en ambities. Misschien zorgt dat wel voor de nodige motivatie om je angsten te lijf te gaan.”
Hoe leer je om minder angstig te zijn?
“Aangezien de meeste angst is aangeleerd, kun je het gelukkig ook weer afleren. We moeten nieuwe, gelijkaardige ervaringen aanbieden waardoor angstige mensen leren dat de situatie eigenlijk veilig is. Wie bijvoorbeeld bang is om een presentatie te geven, is geneigd nooit op een podium te stappen. Maar door jezelf stapje voor stapje aan je angsten bloot te stellen, kun je dat gevoel wel overwinnen. Het is een kwestie van je angsten uit te dagen.
Begrijpen wat angst is, is ook heel belangrijk om ermee om te gaan. Want ‘angst’ zelf als emotie is op zich al heel bedreigend, zeker fysiek: je hartslag gaat omhoog en je begint te hyperventileren. Je moet beseffen dat als je je zo voelt, dat niet betekent dat er effectief gevaar is.”
Hoe kun je jezelf kalmeren?
“Je kunt niet tegelijk angstig en ontspannen zijn, want dat zijn twee verschillende acties van het autonome zenuwstelsel. Als je je angstig voelt, moet je eerst focussen op je ademhaling. Door rustig te ademen en een korte pauze in te lassen, ga je het ‘kalmerende’ deel van je zenuwstelsel stimuleren. Daarna kun je weer heldere beslissingen nemen.”
Wat als het niet lukt?
“Als de angst je belemmert en de uitdaging te groot is om alleen aan te gaan, is het misschien aangewezen om hulp in te roepen van een therapeut. Die zal je helpen je zelfkennis te verhogen en bepaalde denkpatronen te doorbreken.”