Hoe ga je om met die moeilijke momenten in het leven?

Wat is het verschil tussen een ‘off day’ en een depressie?

“Een “off day” of een lastige periode, waarbij je je minder goed in je vel voelt, hebben we allemaal van tijd tot tijd. Dit op en neer gaan van ons gemoed is heel normaal en vaak slechts tijdelijk. Een off-day of een moeilijke periode is dus zeker niet hetzelfde als een depressie.

Wanneer je je voor een lange tijd slecht blijft voelen of geen uitweg meer ziet, spelen misschien ook andere zaken mee. Dan kan het nuttig zijn om eens na te gaan waarom je je zo voelt. Zijn er bepaalde omstandigheden die je blijven stress bezorgen en waar je misschien een oplossing voor kan vinden? Vind je het moeilijk om met pijnlijke emoties om te gaan? Ben je soms erg kritisch voor jezelf, wanneer het even moeilijker gaat? In zo’n geval kan het goed zijn om dit grondiger uit te pluizen of na te gaan wie jou hier misschien bij kan helpen.”

Welke rol speelt je persoonlijkheid? Lopen gevoelige mensen meer risico om zich minder goed te voelen dan zelfzekere personen?

“Bij het ervaren van moeilijke momenten kan iemands persoonlijkheid voor een stuk meespelen, maar dit is zeker niet het volledige plaatje. Iedereen kan zich immers tijdelijk of gedurende een langere periode slecht of minder goed in hun vel voelen, en dat is wat ons net verbindt als mensen. We ervaren allemaal pijn, verdriet, kwaadheid, teleurstelling, angst, noem maar op.

Hoe diep zo’n momenten bij ons binnenkomen en hoe we daarmee omgaan is inderdaad heel persoonlijk. Maar of je jezelf nu ziet als een gevoelig persoon of eerder zelfzeker, elk van ons heeft hier onze eigen valkuilen.

Hoe kun je vermijden dat je altijd weer opnieuw meegesleept wordt in een draaikolk van negatieve emoties?

“Het ervaren van moeilijke momenten kunnen we niet vermijden. Net zoals we akelige gedachten en pijnlijke emoties niet zomaar kunnen wegduwen. Wat we wel kunnen doen is die emoties (h)erkennen, daar even ruimte voor maken en kijken wat we daarmee kunnen doen. Natuurlijk vind je overal kant-en-klare tips om hiermee om te gaan, zoals afleiding zoeken, een vriend(in) bezoeken, je gedachten neerschrijven, bewegen… Maar wat hier ook erg nuttig kan zijn, is nagaan wanneer en hoe je aan jezelf merkt dat het even minder goed gaat. Ga je je meer afzonderen? Voel je je snel geïrriteerd of zitten de tranen sneller klaar? Wat merken vrienden of familie misschien aan jou? Door deze signalen bij jezelf vroeg op te pikken, kan je hier ook sneller iets mee gaan doen.

In dit huidig klimaat moet je soms vechten tegen doemdenkerij. Hoe kun je je daartegen wapenen?

“Sommige mensen geven inderdaad aan dat de ene crisis de andere lijkt op te volgen en dat deze overvloed aan negatieve verhalen het soms erg moeilijk maakt om positief in het leven te blijven staan. En die gevoelens zijn ook heel normaal. Maar ook hier kan je verschillende zaken gaan doen om te voorkomen dat je hier te ver in meegezogen wordt. Sommige mensen besluiten bijvoorbeeld om minder vaak de krant te lezen of naar het nieuws te kijken. Anderen vragen zich af of ze zelf iets constructiefs kunnen doen om hun steentje bij te dragen (vb. meer het openbaar vervoer nemen). Nog anderen proberen voldoende te focussen op zaken die hen wél een positief gevoel geven.

Het kan dus zeker goed zijn om af en toe je aandacht af te leiden, maar ook om te beseffen dat we vaak meer aandacht geven aan negatieve verhalen en dat deze nu eenmaal vaker in het nieuws komen, dan positieve verhalen. Hier kan je dus ook proberen om ook iets bewuster stil te staan bij die goede dingen en mooie verhalen, om terug in evenwicht te komen. Je kan bijvoorbeeld dagelijks even stilstaan bij de positieve momenten van de dag of deze neerschrijven. Of bewust op zoek gaan naar de andere kant van het verhaal. Voor mij is dat bijvoorbeeld het boek ‘De Meeste Mensen Deugen’ van Rutger Bregman. Ik spaar het boek op en wanneer ik voel dat dat angstige gevoel toch wat te dichtbij komt, lees ik weer enkele bladzijden of hoofdstukken. En telkens geeft het me toch weer vertrouwen.”

Zijn er technieken die je kunt aanleren om beter om te gaan met donkere momenten?

“Absoluut, iedereen kan dit aanleren. Al is er niet één manier die voor iedereen altijd zal werken. Er zijn heel wat verschillende copingstrategieën en daarin kan je best op zoek gaan naar wat voor jou werkt.

Maar als ik één tip kan meegeven, is het om compassie te hebben voor jezelf. Wanneer we ons niet goed in ons vel voelen, vinden we dat vaak vervelend en willen we die emoties liefst zo snel mogelijk wegwerken. Soms vitten we zelfs op onszelf omdat we ons zo voelen. Maar wat zou je zeggen tegen een vriend die zich zo voelt? Of tegen een kind dat het moeilijk heeft?”

Wat is het verschil tussen een actieve en een passieve ‘coping’ strategie?

“Actieve coping betekent dat je echt iets gaat veranderen aan de situatie die je moeilijk vindt (vb. een conflict uitpraten) of aan hoe je zelf naar de situatie kijkt (vb. op zoek gaan naar de voordelen) of je erbij voelt (vb gaan sporten). Bij passieve coping gaan we eerder afleiding zoeken (vb. een serie kijken), sociale steun zoeken (vb. bij een vriend gaan) en het moeilijke moment proberen uitzitten.

Hoe worden dat soort moeilijke momenten toch een beetje draaglijker?

“Het komen en gaan van moeilijke momenten kan je zien als het weer. De zon schijnt heus niet altijd, en soms komt een regenbui opzetten of zelfs een heuse storm. We kunnen een muts of regenjas bovenhalen om ons te beschermen, maar uiteindelijk moeten we het weer nemen zoals het komt. Met moeilijke momenten is dat ook zo.

Wanneer je zo’n regenbui of storm moet uitzitten, beeld je dan in dat je met een bootje op zee vaart en de donderwolken ziet opkomen. Hier helpt het vaak niet om als een gek te beginnen peddelen om die storm te ontsnappen. Wat je wel kan doen, is je anker uitgooien. Zo vermijd je de storm niet, maar ben je wel stabiel en veilig om de storm uit te zitten. Dit kan je bijvoorbeeld doen door te focussen op je ademhaling (tel tot 10 en begin dan opnieuw) of op dingen die je ziet, hoort, voelt rondom je.”

Worden moeilijke momenten in het leven makkelijker te dragen met de jaren?

“Hoe ouder je wordt, hoe meer ervaring je kan opdoen met nieuwe en moeilijke situaties. Je kan kansen grijpen of creëren om te leren van jezelf, om jezelf misschien wel te verrassen. Je wereld wordt groter, letterlijk en figuurlijk. Je prioriteiten worden misschien wel duidelijker, waardoor je makkelijker kan relativeren. Je ontwikkelt een uitgebreider repertoire van copingstrategieën die voor jou werken om om te gaan met moeilijke momenten. Ik denk dat veel mensen ook een pak milder worden voor zichzelf.”

Word je gelukkiger als je beseft dat je niet altijd gelukkig moet zijn?

“We worden voortdurend gemotiveerd om op zoek te gaan naar “het geluk”, naar een leven zonder pijn of tegenslag waar alles alleen maar mooi is. Maar dat is een strijd die niet te winnen valt, want pijn, verdriet, boosheid, angst, onzekerheid,… die horen er gewoon bij. Wanneer we alles in die strijd gooien om moeilijke of negatieve emoties uit de weg te gaan, verliezen we soms ook uit het oog wat echt belangrijk is voor ons. En alles van waarde kan ook een beetje pijn doen. Wie iemand graag ziet, kan gekwetst worden. Wie ambitieus is, kan ook onzekerheid of angst voelen. Wie springt, kan vallen. Wanneer we elk risico hierin willen gaan vermijden, missen we daardoor vaak ook de goede dingen die het leven zo waardevol en betekenisvol maken. Dus de vraag “Wat is gelukkig zijn?” gaat niet over hoe je een leven kan leiden zonder moeilijke momenten. Het gaat om het volgen van je innerlijke kompas, te doen wat voor jou waardevol is en die moeilijke momenten erbij te nemen.”