Op zoek naar verbondenheid

Prof. Dr. Dirk De Wachter is psychiater en psychotherapeut in het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. Hij is een graag geziene gast in tv-programma’s, geeft lezingen en schreef meerdere boeken, o.a. over de kunst van het ongelukkig zijn.

Wat is verbondenheid?

De Wachter: “Het is moeilijk om verbondenheid heel precies te definiëren, maar je kunt er wel de waarde van bestaande relaties mee toetsen. Soms hebben mensen 5000 vrienden op Facebook, maar wat betekent dat nu echt? Ken je die mensen allemaal persoonlijk of zijn het slechts vage kennissen? Als je je afvraagt met wie je echte verbondenheid deelt, maak dan eens deze denkoefening. Overloop al die namen en vraag je vervolgens af bij wie je écht terecht kan als je bijvoorbeeld de diagnose van kanker zou krijgen. Wie neem je in vertrouwen en durf je te tonen hoe je je echt voelt? Met wie wil je je verdriet delen? Misschien blijven er dan niet meer zo veel mensen over. Je verbonden voelen met anderen is in deze maatschappij dan ook niet zo makkelijk: er wordt vooral ingezet op de succesvolle ik die niet mag falen. Om verbondenheid te ervaren, moet je je ook kwetsbaar durven opstellen.”

Waren vorige generaties meer met elkaar verbonden dan wij nu?

De Wachter: “Ze zeggen dat wel eens, omdat de sociale kringen kleiner waren. Maar ik zou de situatie van pakweg vijftig jaar geleden toch niet al te zeer willen idealiseren. Iedereen droeg zijn eigen leed alleen, er was nog zo veel taboe toen. De doorsnee Vlaamse mens is altijd een zwijger geweest, een binnenvetter. Pijn blijft binnenshuis, daar loop je niet mee te koop. Dat is gelukkig wel aan het veranderen. Ik heb het gevoel dat we tegenwoordig wat meer open worden naar elkaar toe. Veel problemen zijn nu wel bespreekbaar.”

Hoe kun je positieve relaties opbouwen om je meer verbonden te laten voelen met anderen?

De Wachter: “Het is de bedoeling om via positieve kanalen met anderen in connectie te komen. Dat doe je met kleine stapjes. Steek je tenen eens in het water om te testen bij wie je je meer op je gemak voelt. In mijn praktijk zoek ik met mensen naar wat ze graag doen, want dat is de ingangspoort naar meer verbondenheid met anderen. Wie is er zo nog zoals jij? Ga op zoek naar laagdrempelige verbindingen. Vind mensen met dezelfde interesses, of het nu sport, theater, reizen of muziek is. De kans is groter dat je dan mensen vindt die gelijkgestemd zijn. Daarvoor moet je natuurlijk wel wat koudwatervrees overwinnen, veel mensen hebben angst van last en remmingen op dat vlak. Maar je kunt meer aan dan je denkt: door onder ogen te zien dat je verbondenheid met anderen mist, ben je eigenlijk al begonnen met het voor jezelf op te lossen. Het probleem verdwijnt hierdoor dus ook al een stukje.”

Waarom is verbondenheid belangrijk in ons leven?

De Wachter: “Voor mensen is het belangrijk om het gevoel te hebben dat ze ergens bij horen. Dat begint klein, op microniveau: het gezin. Daarna volgt het maatschappelijk niveau. Je noemt jezelf student, journalist, kok of verpleegster. Of je bent jong. Of homo. Door jezelf zo te identificeren, geef je jezelf een plaats in de wereld. Daarbij wil je automatisch op zoek naar mensen in dezelfde rol als jij en die jou daarin erkennen. Maar iemands identiteit is natuurlijk nooit eenduidig. Je bent niet énkel student, je bent bijvoorbeeld ook sportman, zus of leidster in de jeugdbeweging. Iedereen heeft verschillende rollen en dat is nodig. Hoe meer rollen je hebt in het leven, hoe meer potentiële verbindingen je namelijk kunt maken met anderen. Soms hebben bepaalde mensen -bijvoorbeeld met een fysieke of mentale beperking, een migratieachtergrond of een verslaving- het moeilijk om aansluiting te vinden met anderen. Mijn advies is dan om te starten met gelijkgestemden die het probleem erkennen. Dan kun je samen zoeken naar mogelijkheden die toepasbaar zijn op jou. Ik ben een groot voorstander van een inclusieve maatschappij waarin veel verschillen tussen mensen mogelijk zijn. Het is zaak van elkaar te vinden ondanks de verschillen. ”