Op zoek naar zingeving

Je merkte het misschien al aan de vragen die we hoger stelden: we kunnen hier niet in een-twee-drie beschrijven wat het leven de moeite waard maakt.

En ook niet in vier-vijf-zes, want het antwoord zal voor iedereen anders zijn.
We kunnen wel spreken over wat de wetenschap zegt over het belang van het zoeken en het geven van zin en betekenis aan het leven.

De wereld en haar bewoners zijn complex. Misschien begint je hoofd wel te duizelen wanneer je er te lang bij stilstaat? Zingeving gaat over het vinden én geven van betekenis aan die verwarrende, steeds veranderende wereld.

Het gaat over jezelf en je waarden beter te leren kennen, hier op in te zetten en hiervan te genieten. Het gaat over je nuttig voelen op een manier die bij je past; over die dingen doen waar je achter staat.

Zin geven aan je leven zorgt ervoor dat je het de moeite waard vindt om met moeilijke situaties om te gaan.

Wanneer je het gevoel hebt dat het leven zin heeft, zal je gebeurtenissen kunnen bekijken vanuit die bril. Op die manier lijkt het plaatje (meestal) te kloppen. Mensen met een hoge mate van zingeving gaan op zoek naar betekenis in hun ervaringen. Ze stellen zich vragen als: wat heb ik hieraan? Wat neem ik hieruit mee? Wat leer ik hieruit? Wat betekent dit voor de toekomst? Wat betekent dit voor mezelf?

Hierover nadenken draagt bij tot het begrijpen van je leven. Met dit denkwerk geef je de dingen betekenis.

Zingeving gaat ook over stilstaan bij die zaken die voor jou van waarde zijn. En dan gaat het niet (per se) over je mooie auto of dat ene paar schoenen, maar wel over de dingen waar jij voor wilt staan. Waarden geven op die manier richting aan je leven, zodat je steeds jezelf de vraag kan stellen: “Sta ik achter de dingen die ik doe? Klopt dit voor mij? Past dit bij mij?”

Wanneer het antwoord op deze vragen steeds “ja” is, zal je ook meer gemotiveerd zijn om deze dingen effectief te doen en ze vol te houden.

Waarden kan je zien als een soort kompas dat je een richting aanwijst. Het is de richting die je zo veel mogelijk probeert te volgen, want het is de richting die bij je past en die je deugd doet.
Het is dus een weg om te volgen, maar geen eindbestemming. Je hebt je waarden namelijk nooit bereikt, je kan er niet klaar mee zijn.

Dat is het grote verschil met doelen. Deze kan je namelijk wel bereiken. Je kan ze afvinken: “klaar!”

Mensen met een hoge mate van zingeving kennen hun waarden en zetten hier actief op in door doelen op te stellen en deze na te streven. Die doelen hoeven niet spectaculair te zijn en je moet deze ook niet steeds bereiken (het is geen wedstrijd) om zin uit het leven te halen. Het is de tocht die telt. Wat wel belangrijk is, is dat je deze doelen probeert te bereiken voor jezelf en niet voor anderen of wat je denkt dat die anderen (de maatschappij, als je wilt) van je verwachten.

Het kan dan gaan over materiële of financiële zaken, hoge punten halen op school, een belangrijke titel krijgen op het werk. Deze doelen geven je geluksgevoel maar een hele korte boost. Terwijl de doelen die gekoppeld zijn aan je waarden, die jij wilt nastreven, je geluksgevoel op een veel langere termijn versterken.

Een voorbeeld?

Stel dat je familie en vrienden erg belangrijk vindt, dat je erg geniet van de verbinding met anderen. We zouden dan zeggen dat verbondenheid, net als zingeving, sterk bijdraagt aan je geluk, maar ook dat deze waarde je een richting aangeeft waarop je je keuzes kan baseren. Vanuit deze waarde zal je een verjaardagskalender bijhouden en op de juiste dag een kaartje/berichtje sturen.

Wanneer je weet dat iemand zich niet zo lekker voelt, zal je een telefoontje doen. Je zal afspreken met mensen om fijne activiteiten te doen en ga zo maar door.
Ben je na het telefoontje, het gesprek, de afspraak ... nu klaar en is de de band met de ander nu afgerond? Neen dus, want daar kan je niet klaar mee zijn.

Je kan wél iedere dag of week voor jezelf nagaan: was ik verbonden met anderen? Heb ik me ingezet? Heb ik contact opgenomen? Heb ik zaken gedeeld?
Dit gaat over de doelen die je voor jezelf voor ogen kan houden.

Vele mensen denken bij het woord zingeving aan religie. Dat is omdat het bij zingeving vaak gaat over zaken die groter zijn dan jezelf. Voor sommigen is dat effectief een Godheid, voor anderen is dat de natuur, maar het kan evengoed gaan over je plek in de ruimere samenleving.

Zingeving heeft namelijk ook te maken met dankbaarheid ervaren voor wat je hebt en voor wie deel uitmaakt van je leven. Het gaat over je verbonden voelen met de mensen om je heen en ervaringen, emoties, verhalen, liefde … delen.

Mensen die inzetten op zingeving zijn hoopvol voor een mooie toekomst, zijn gepassioneerd, geïnspireerd en hebben oog voor schoonheid en kwaliteit. Ze kijken dus verder dan enkel naar het ik, zien in dat ze deel uitmaken van een groter geheel en geloven dat ze er een betekenisvolle rol in spelen. Deze ‘rol’ moet (opnieuw) niet spectaculair zijn: je mag uiteraard de persoon zijn die voor wereldvrede zorgt, maar ook door er te zijn voor mensen rondom je, voor je buurt, voor de natuur, voor je huisdier … speel je een belangrijke rol. Dat moet je niet onderschatten!

Drukke periodes op het werk of op school zijn niet altijd per se leuk, een pasgeboren baby is naast onschuldig en schattig vaak ook erg vermoeiend, zorgen voor iemand die ziek is, is ook voor de (mantel)zorger erg zwaar. Maar toch zetten we (meestal) door. We doen deze dingen en houden deze vol omdat we ze belangrijk en zinvol vinden. Zelfs in die moeilijke situaties of periodes vinden we dan betekenis. Vaak komen we hier zelfs sterker uit (lees er meer over in het thema veerkracht).

Maar dat hoeft niet. Je hoeft niet overal het nut en de zin van in te zien. Sommige zaken zijn nu eenmaal brute pech, verschrikkelijk, pijnlijk …

Het zou wat vreemd zijn om op zoek te gaan naar ‘de zin van van een natuurramp'.

Wanneer je vindt dat je leven zin en betekenis heeft, geeft dit je echter de kracht en motivatie om met deze moeilijkheden om te gaan. Je weet dan waarom je je inzet, waarom je de moed bijeenraapt, waar je de energie vandaan blijft halen …
Het is namelijk de moeite (letterlijk) waard.

Natuurlijk kennen we allemaal momenten waarop we minder zin hebben, voelen en zien. Dat is volkomen normaal.

Wanneer dit lang blijft aanslepen en je er niet in slaagt deze vermindering in zin te boven te komen, kan zinloosheid optreden. Dit is een erg pijnlijk gevoel dat we vaak proberen te ontlopen en ontvluchten door bijvoorbeeld veel te drinken, extra hard te werken ...

Een reden hiervan kan zijn dat je (waarden)kompas niet (meer) zo goed werkt en je niet weet welke richting je uit wilt. Of wie weet ken je de richting wel en zet je er net zó hard op in dat er weinig anders overblijft. Meestal blijkt dat ene doel (of dat nu gaat over een topfunctie krijgen, een groot bedrag op je bankrekening hebben staan of streven naar 1000 volgers op sociale media) ook niet voldoende om ons gelukkig te maken. Het hebben van meerdere bronnen van betekenisverlening draagt net bij tot geluk en beschermt ons tegen moeilijkheden en tegenslag.

Zelfvertrouwen en de manier waarop mensen naar zichzelf en hun daden kijken, hebben ook een sterk effect op hoe zingeving wordt beleefd. Wanneer je alles wat je doet als “onbelangrijk, klein, irrelevant …” bestempelt, loert zinloosheid al snel om de hoek.

Dan is het een goed idee om eens bij een aantal zaken stil te staan en op zoek te gaan naar wat jou zin en betekenis geeft.

We zetten hier enkele dingen op een rijtje die kunnen helpen in je zoektocht naar meer of hernieuwde zingeving:

• Leer jezelf kennen.
  Wat zijn je sterktes en hoe zet je hierop in?
  Hoe beter je weet wie je bent of wie je wilt zijn, hoe beter je kompas afgesteld zal staan.
• Leer je waarden kennen.
  Durf na te denken over wat jij écht belangrijk vindt, over waar jij voor (wilt) staan.
  Een vraag die je hiermee kan helpen is: hoe wil je herinnerd worden?
• Durf tegen de stroom in te zwemmen.
  Het lijkt alsof we een hele hoop dingen moeten doen om erbij te horen. Alles moet mooi en perfect zijn. Terwijl dat natuurlijk lang niet altijd kan. Meer nog: dat moet ook helemaal niet! Durf dus tegen de stroom in te zetten en de dingen te doen die jij wilt doen en die jij belangrijk vindt. Doe deze voor jezelf, omdat deze bij jou(w) (waarden) passen, en niet voor anderen.
• Zet in op positiviteit.
  Een positieve mindset, waarbij het glas halfvol in plaats van halfleeg is, zorgt ervoor dat je zingeving overeind blijft bij tegenslagen. Wanneer je bijvoorbeeld je job verliest kan dat ofwel heel erg betekenisloos aanvoelen ofwel kan je op zoek gaan naar die aspecten die je wél betekenis kunnen geven, zoals bijscholing, ruimte voor creativiteit of even een adempauze.
• Draag zorg (voor jezelf en anderen).
  Jezelf soigneren en in de watten leggen kan op dagdagelijkse basis zin geven aan je leven.
  Maar ook voor anderen zorgen vergroot je gevoel van zingeving en verbondenheid.
• Vergroot je veerkracht.
  Mensen met een hoge mate van zingeving zijn meestal ook veerkrachtige mensen en dat geldt ook andersom. Door met moeilijke situaties om te kunnen gaan en opnieuw recht te veren, je eventueel aan te passen aan de veranderde omstandigheden en er weer voor te gaan, zal je beleving van zin niet zo sterk worden aangetast.
• Sta af en toe even stil.
  Bewegen is natuurlijk gezond, maar af en toe stilstaan is dat ook. Druk de pauzeknop in en neem de tijd om naar jezelf en je leven te kijken: waar ben je mee bezig? Hoe sta je in het leven? Sta je daar achter? Waar wil je, met de middelen en mogelijkheden die je hebt, op inzetten?
• Durf loslaten.
  Merk je dat een aantal zaken die je doet toch niet voor je kloppen, dat ze niet overeenstemmen met wat je echt wilt? Durf deze dan los te laten en durf het anders aan te pakken, op een manier die wél bij je past.